”Πιστεύω” και Πραγματικότητα
H πραγματικότητα είναι εύπλαστη. Ενα πέπλο, που άλλες φορές αντιλαμβανόμαστε και άλλες φορές διαμορφώνει με περίεργους τρόπους το πως κατανοούμε αυτό που ονομάζουμε ‘’εξωτερικό κόσμο’’. Ενα συνονθύλευμα μνημών απ’το πως είχαμε αντιληφθεί στο παρελθόν κάποιες καταστάσεις και ταυτόχρονα εμπερίες τόσο ισχυρές ώστε να καθορίσουν εσωτερικά φίλτρα για το πως βλέπουμε τον ‘’κόσμο’’. Εν τέλει, ο εγκέφαλος μας ‘’φιλτράρει’’ την εξωτερική πραγματικότητα ή την δημιουργεί; Οι καταστάσεις που αντιλαμβανόμαστε είναι κάτι ρευστό και ευμετάβλητο ή είναι ένα καλά σκηνοθετημένο φιάσκο; Πόσο σημαντικά είναι τα εσωτερικά ”Πιστεύω” και πως μας επηρεάζουν;
- Τι Πιστεύουμε ότι Είναι Αλήθεια
Τα προσωπικά μας ‘’Πιστεύω’’ (Beliefs) παίζουν ένα τεράστιο ρόλο στο πως βλέπουμε την ζωή μας. Η εκτίμηση σου για τις επιτυχίες και αποτυχίες που έχεις αντιμετωπίσει θα στηριχτούν στα θεμέλια που είναι κατασκευασμένα τα ‘’Πιστεύω’’ σου. Τα ‘’Πιστεύω’’ παρέχουν μια δομημένη διαδικασία μέσα απ’ την οποία αξιολογούμε οτιδήποτε συμβαίνει στην ζωή μας.
Αναπτύσουμε τα ‘’Πιστεύω’’ μας για την πραγματικότητα βασιζόμενοι στο πως ερμηνεύουμε τον κόσμο γύρω μας σύμφωνα με τις επειρίες και παρατηρήσεις μας. Υπάρχουν δύο σημαντικοί τομείς που συνεισφέρουν στην δημιουργία των ‘’Πιστεύω’’ μας: Ένας λογικός και ένας συναισθηματικός.
Ο Συνδυασμός Λογικής και Συναισθήματος
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ενα Belief ξεκινά περισσότερο σαν μια θεωρία. Γίνονται υποθέσεις βασιζόμενες σε παρατηρήσεις και γνώση.Σε άλλες περιπτώσεις, ένα νέο ‘’ Πιστεύω’’ αναπτύσσεται ως μια συναισθηματική οπτική υποστηριζόμενη από την λογική.Μέσα απ’ το παράθυρο των beliefs, προσπαθούμε να βγάλουμε συμπέρασμα για το πως εξελίσσονται τα πράγματα γύρω μας. Ακόμα, τα χρησιμοποιούμε για να σχηματίσουμε υποθέσεις για μελλοντικά αποτελέσματα.
Τα Δεχόμαστε ως Γεγονότα
Απ’την στιγμή που θα δημιουργηθούν, τα ‘’Πιστεύω’’ γίνονται δεκτά ως γεγονότα και στοιχεία. Γίνονται το προσωπικό μας λειτουργικό σύστημα. Όπως και ένας υπολογιστής, έτσι και τα beliefs, ελέγχουν το πως κατηγοριοποιούμε, επεξεργαζόμαστε και αποθηκεύουμε πληροφορίες. Οτιδήποτε βλέπουμε, βιώνουμε, σκεφτόμαστε και αισθανόμαστε είναι κατασκευασμένο στο να ταιριάζει στα προσωπικά μας ‘’Πιστεύω’’.
Δεν Είναι Συνειδητή Διαδικασία
Πολλά απ’τα beliefs εδραιώθηκαν στην παιδική μας ηλικία και άλλα από εμπειρίες και συνθήκες που δεν είναι πλέον χρήσιμες. Όμως γιατί αυτό είναι σημαντικό; Καθώς μεγαλώνουμε,πολλά απ’ τα ήδη υπάρχον ‘’Πιστεύω’’ μας δεν είναι χρήσιμα ούτε μας εξυπηρετούν.
- Ο Εσωτερικός Χάρτης Πραγματικότητας
Από την στιγμή που ερχόμαστε στην ζωή, το υποσυνείδητο μας είναι απόλυτα απασχολημένο στο να συλλέγει και να επεξεργάζεται πληροφορίες. Συνδυαζόμενο με τις ήδη υπάρχουσες εμπειρίες, αυτές οι πληροφορίες χρησιμοποιούνται για να δημιουργήσουν ‘’Πιστεύω’’ για το ποιος είσαι ως άτομο και πως ταιριάζεις στον κόσμο γύρω σου.
Επιειδή τα Beliefs βασίζονται στην λογική και συναισθηματική αξιλόγηση των προσωπικών μας εμπειριών, γίνονται αποδεκτά απ’ το υποσυνείδητο ως απόλυτες αλήθειες. Το υποσυνείδητο μας έπειτα, χρησιμοποιεί αυτές τις προσωπικές ‘’αλήθειες’’ για να κατασκευάσει την προσωπική μας εκδοχή της εξωτερικής πραγματικότητας. Επομένως, τα ‘’Πιστεύω’’ μας γίνονται ο εσωτερικός χάρτης που διαμορφώνει την πραγματικότητα μας. Για το μυαλό μας, ο χάρτης αυτός είναι η πραγματικότητα.
Ο τρόπος με τον οποίο αυτός ο χάρτης θα κατασκευαστεί, θα καθορίσει πολλές, αν όχι όλες, τις πτυχές της ζωής μας. Θα παίξει καντρικό και καθοριστικό ρόλο στις επιτυχίες μας, τις αποτυχίες μας αλλά και στο πως βιώνουμε ικανοποίηση ή απογοήτευση από τις εμπειρίες μας.
Προσαρμόζουμε τα Γεγονότα να Ταιριάζουν στον Χάρτη
Αν έχουμε δημιουργήσει ενα χάρτη όπου η ευκαιρία είναι παντού, αυτό είναι που θα βλέπουμε. Αν ο χάρτης μας στηρίζεται στην ευκαιρία, τότε δεν θα βλέπουμε εμπόδια και δυσκολίες αλλά λύσεις. Ερμηνεύουμε τα γεγονότα με τέτοιο τρόπο όπου τους επιτρέπει να ταιριάζουν με τον εσωτερικό μας χάρτη.
Βέβαια υπάρχει μια μεγάλη παγίδα. Όλοι μας, μπορεί να έχουμε ένα εσωτερικό χάρτη που διαμορφώνει την πραγματικότητα μας, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι το γνωρίζουμε. Αυτός ο χάρτης είναι έξω από την συνειδητή μας επίγνωση και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην γνωρίζουμε το πως δημιουργούμε την πραγματικότητα μας. Αν δεν ξέρεις τον χάρτη, δεν ξέρεις ούτε που βρίσκεσαι ούτε που πηγαίνεις.
- Ο Χάρτης δεν Είναι η Πραγματικότητα
Ακόμα, δημιουργούμε μια συναισθηματική σύνδεση με τον χάρτη μας. Είναι η προσωπική μας εκδοχή του τι είναι πραγματικό και έχουμε ένα κατοχυρωμένο ενδιαφέρον να ελέγξουμε την ακρίβεια του. Θέλουμε να είναι αληθινός επειδή είναι γνώριμος και μας κάνει να αισθανόμαστε ασφαλείς και άνετα. Αυτός είναι ο λόγος που πολλές φορές είμαστε διατεθειμένοι να διαστρεβλώσουμε ή να αγνοήσουμε οτιδήποτε είναι έξω από αυτόν τον χάρτη.
Για την προσωπική μας ανάπτυξη, ο χάρτης πρέπει να αναπροσδιορίζεται ανά διαστήματα.. Ο λόγος που μια τέτοια αλλαγή φαίνεται τρομακτική είναι γιατί οι περισσότεροι από εμάς ξεχνάμε ότι είναι απλά ένας χάρτης.
- Υπερασπίζοντας τα ‘’Πιστεύω’’ μας
Το συναίσθημα το οποίο είναι πιο κοινό σε όλους τους ανθρώπους στον πλανήτη, μια βάση για το πως προκύπτουν όλες αυτές οι συναισθηματικές κλιμακώσεις, είναι η ανάγκη μας να αισθανόμαστε ασφαλείς. Η ανάγκη να προστατευόμαστε από οτιδήποτε μας προκαλεί φόβο. Ένα πανίσχυρο συναίσθημα. Η προσπάθεια να ικανοποιήσουμε αυτή την ανάγκη σχηματίζει τις πράξεις μας.
Αυτός άλλωστε, είναι και ο λόγος όπου είμαστε προγραμματισμένοι να προσπαθούμε να ταιριάξουμε την πραγματικότητα μας στα ‘’Πιστεύω’’ μας για το ποιοι είμαστε και τι αξίζουμε. Όταν η αντίληψη μας για τον κόσμο επιβεβαιώνει τα ‘’Πιστεύω’’ μας, αισθανόμαστε ασφαλείς για το ότι η γνώμη μας είναι σωστή. Δεν χρειάζεται να βγούμε εκτός ζώνης άνεσης ούτε να ρισκάρουμε να καταρρίψουμε τα ‘’Πιστεύω’ μας.
Ωστόσο, όλη αυτή η διαδικασία φανερώνει κάτι σημαντικό: προσπαθούμε να διατηρήσουμε τόσο τα ‘’Πιστεύω’’ που είναι περιοριστικά όσο και αυτά που μας ενισχύουν. Αυτό συμβαίνει γιατί το υποσυνείδητο μας δεν κρίνει αν ένα ‘’Πιστεύω’’ είναι αρνητικό ή μας περιορίζει. Απλά το θεωρεί ως μια βάση δεδομένων για να επεξεργάζεται και να φιλτράρει την εξωτερική πραγματικότητα.
- 2 Τρόποι που Διαστρεβλώνουμε την Πραγματικότητα
1.Ερμηνεία
Ήδη μιλήσαμε για το πως ερνημεύσαμε για το πως ερμηνεύουμε τις εξωτερικές καταστάσεις με βάση τον εσωτερικό μας χάρτη. Αν για παράδειγμα ο εσωτερικός μας χάρτης μας πείθει ότι όλοι γύρω μας θέλουν να μας εκμεταλλευτούν, τότε θα είμαστε συνεχώς αμυντικοί απέναντι τους.
2.Άρνηση
Τα ‘’Πιστεύω’’ δυστυχώς έχουν ανοσία στην λογική. Αν μια εξωτερική πληροφορία είναι αντίθετη από αυτά τότε θα την απορρίψουν, όσο θετική και αν μπορεί να είναι. Το ίδιο περίπου συμβαίνει όταν η άποψη μας είναι επηρεασμένη εκ των προτέρων για ένα άτομο. Αν έχουμε ακούσει άσχημες κριτικές για ένα άτομο πριν το γνωρίσουμε, όταν θα έρθουμε σε επαφή μαζί του συμβαίνει κάτι περίεργο: είναι σαν να προσπαθούμε να επιβεβαιώσουμε τις απόψεις που έχουμε ακούσει. Ο σχηματισμός μιας άποψης είναι απλό παράδειγμα ενός χάρτη. Αν αυτό το άτομο κάνει κάτι ‘’αρνητικό’’ θα το παρατηρήσουμε πιο εύκολα απ’ το ‘’θετικό’’.
Όμως γιατί? Είμαστε μήπως πολύ αυστηροί? Μήπως είμαστε αντικοινωνικοί και θέλουμε να κρίνουμε τους άλλους αρνητικά? Φυσικά και όχι. Απλά η ανάγκη μας να έχουμε δίκιο για τον εγκέφαλο μας σημαίνει κάτι πολύ πιο σημαντικό: έχουμε την ανάγκη να αισθανθούμε ότι έχουμε δίκιο!
Όπως αναφέρθηκε στο άρθρο για την αβεβαιότητα , μια κατάσταση που αισθανόμαστε ότι δεν ξέρουμε τι θα συμβεί είναι εξαιρετικά άβολη. Το 2005 ο ψυχολόγος Ming Hsu, θα ανακαλύψει ότι πολύ μικρά ποσά αμφισημίας( μπερδέματος) ενεργοποιούν αυξημένη λειτουργία στα αμύγδαλα του εγκεφάλου, τμήμα που παίζει καθοριστικό ρόλο στο πως αντιδρούμε στις απειλές. Τα αμύγδαλα φιλτράρουν πληροφορίες από πολλαπλές πηγές για να καθορίσουν πιθανά επίπεδα απειλής. Οι πληροφορίες αυτές παίρνονται απ’ τα αισθητήρια όργανα μας και κυρίως απ’ τα μάτια. Το μάτι στέλνει την πληροφορία στον εγκέφαλο με μορφή οπτικού ηλεκτρομαγνητικού φάσματος. H πληροφορία αυτή στέλνεται στα νευρωνικά δίκτυα της Θαλάμης και του Οπτικού Κέντρου του εγκεφάλου όπου η πληροφορία επεξεργάζεται, παίρνει σχήμα και κρίνεται για το αν είναι απειλητική ή όχι. Αν η πληροφορία είναι εντελώς άγνωστη ή απειλητική, την ίδια στιγμή, ο εγκέφαλος παρουσιάζει μικρότερη δραστηριότητα στο τμήμα Ventral Striatum, μέρος του εγκεφάλου υπεύθυνο να αντιδρά σε ανταμοιβές(π.χ αύξηση μισθού). Επομένως, όταν έχουμε δίκιο αισθανόμαστε θετικά συναισθήματα ακόμα και αν δεν το αντιλαμβανόμαστε. Όσο περισσότερο ταιριάζει το εξωτερικό περιβάλλον με τα ‘’Πιστεύω’’ μας τόσο καλύτερα αισθανόμαστε!
Ο νευρολόγος Robert Burton ονόμασε αυτήν την διαδικασία Certainty Bias. Όταν επιβεβαιώνεται ένα ‘’Πιστεύω’’ μας αισθανόμαστε χαρούμενοι!
Εντοπίζοντας Περιοριστικά ‘’Πιστεύω’’
Εντόπισε ποιες καταστάσεις σε περιορίζουν στην καθημερινότητα σου και μέσω αυτών προσπάθησε να βρεις ποια ‘’Πιστεύω’’ είναι αυτά που σε κρατούν πίσω. Αυτό μπορείς να το κάνεις με τις παρακάτω ερωτήσεις:
- Σε ποια κατάσταση αισθάνεσαι ότι δεν είσαι αρκετά καλός και γιατί πιστεύεις κάτι τέτοιο;
- Ποιες περιοχές της ζωής σου, σου αφήνουν ένα αίσθημα ότι κάτι λείπει;
- Ποια νέα δραστηριότητα φοβάσαι να ξεκινήσεις; Γιατί την αποφεύγεις τόσο; Τι φοβάσαι ότι θα συμβεί;
- Σε ποια περιοχή της ζωής σου θέλεις να βελτιωθείς και τι θεωρείς ότι σε κρατάει πίσω;
- Προσπαθείς συχνά να κάνεις καλή εντύπωση; Το κάνεις γιατί η άποψη των άλλων είναι σημαντική για εσένα ή γιατί φοβάσαι ότι αν αφεθείς δεν θα είσαι αποδεκτός;
Στην συνέχεια μπορείς να προχωρήσεις σε πιο στοχευμένες ερωτήσεις, που θα σε βοηθήσουν να ξεκαθαρίσεις περισσότερο κάποια πράγματα:
1.Tι τίμημα πληρώνεις όταν πιστεύεις τα παραπάνω;
2.Τι χρειάζεται να πιστέψεις ώστε να πετύχεις αυτό που θέλεις; Τι στοιχεία λείπουν;
3.Τι χρειάζεται να κάνεις διαφορετικά για να παράγεις τα αποτελέσματα που θέλεις;
Μπορεί οι παραπάνω ερωτήσεις να θεωρείς ότι είναι περιττές και ότι απαντώντας τες θα είναι χάσιμο χρόνου. Όμως πίστεψε με, δεν είναι. Και αυτή την φορά θα εξηγήσω τους λόγους που οι ερωτήσεις που γράφω στα άρθρα μου είναι σημαντικές.
Νέα Μονοπάτια στην Εστίαση της Προσοχής
Και μόνο η εστίαση της προσοχής σου σε μια στοχευμένη ερώτηση αλλάζει τον εγκέφαλο σου. Επιλέγοντας να εστιάσεις την προσοχή σου σε αυτές τις γραμμές αλλάζεις την ροή αίματος σε διάφορα μέρη του εγκεφάλου σου. Η προσοχή μας, που επηρεάζεται και κατευθύνεται άμεσα από τα ‘’Πιστεύω’’ μας, δίνει ζωή στα πάντα γύρω μας.
Η κάθε σου σκέψη παράγει μια βιοχημική αντίδραση στον εγκέφαλο σου. Ο εγκέφαλος ελευθερώνει χημικά σήματα στο σώμα σου μέσω σκέψεων. Η κάθε σκέψη παράγει χημικά στον εγκέφαλο όπου επιτρέπουν στο σώμα να αισθανθεί ακριβώς αυτό που σκέφτεσαι. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να αντιληφθούμε το πως φιλτράρουμε την εξωτερική πραγματικότητα παρά μόνο μέσω των συναισθημάτων. Αν αισθάνεσαι αρνητική συναισθήματα, ο εγκέφαλος σου θα μεταφέρει νευροπεπτίδια στο σώμα για να σε παροτρύνει να κατανοήσεις το τι συμβαίνει.
Τα σημεία όπου συγκεντρώνεσαι και ο τρόπος που κάνεις έχουν την δύναμη να αλλάξουν τον νευρολογικό σου εαυτό.Εκπαιδεύεις συνεχώς τον εγκέφαλο σου ανάλογα στο τι σκέψεις ξοδεύεις περισσότερο χρόνο.
Χρήστος Παπανίκας – humanadvanced.com
Photo artist: Luke Gram
Διαβάστε επίσης
